Zeugma Antik Kenti ve Müzesi

Zeugma, özellikle son yıllarda ortaya çıkarılan buluntularla gitgide önem kazanan bir kültürel değer oldu ve zamanla Gaziantep’in simgesi haline geldi. Bu sebeple artık Gaziantep gezisi planlarken Zeugma gezi planı yapılmadan olmaz. Merkeze uzak, Fırat kıyısındaki antik kente zamanınız kalmasa bile şehir içindeki müzeyi mutlaka görün. Gaziantep’in gezilecek diğer yerleri için Gaziantep Gezi Rehberi‘mizi, yemek tavsiyeleri için de Gaziantep Yemek Önerileri yazılarımızı inceleyebilirsiniz.

Zeugma Antik Kenti

Gaziantep merkeze 60 km uzaklıkta, Nizip ilçesi Belkıs Köyü’nde yer alan Zeugma Antik Kenti bir ören yeri olmakla beraber, Zeugma Mozaik Müzesi’nde sergilenen mozaiklerin çıktığı yer.

Zeugma’nın tarihi önemine bakacak olursak, bu antik kent, Büyük İskender’in generallerinden Selevkos Nikator tarafından MÖ 300 senelerinde, Fırat Nehri kıyısında, Selevkos Euphrates adıyla kurulmuş ve daha sonra Roma İmparatorluğu’na bağlanınca “geçit” anlamına gelen Zeugma adını almış.

Ticaret sayesinde gelişen kent 80bin nüfusa ulaşmış ve bu refah seviyesi, birçok evin dekorasyonunda kullanılan mozaiklere de yansımış. MS 7. yüzyılda da şehir terkedilmiş ve yaklaşık 1500 sene sonra tekrar keşfedilmek üzere toprak altında kalmış.

İlk kez 1987 senesinde başlayan kazılarda keşfedilen mozaiklerin bir kısmı maalesef tarihi eser kaçakçıları tarafından tahrip edilmiş. Ancak Birecik Barajı yapılıp bölgenin su altında kalacağı ortaya çıkınca kazılar hızlandırılmış ve birçok mozaik barajdan kurtarılmış.

Bugün bir kısmı sular altında olan Zeugma Antik Kenti, yakın zamanda ziyarete açıldı. Üstü kapalı bir şekilde sergilenen Danae ve Dionysos Evleri olarak bilinen villanın gezilebildiği antik kent, müzede sergilenen mozaiklerin, kendi yerlerinde, yani evlerin içinde nasıl göründüğünü hayal edebilmek için oldukça etkileyici. Bir yamaca kurulu olan Zeugma’nın aşağı kısımları sular altında olduğu için ancak yukarıda kalan ve barajdan etkilenmeyen kısmı ören yeri olarak gezilebiliyor.

Zeugma Mozaik Müzesi

Gaziantep gezisi için olmazsa olmaz durak Zeugma Mozaik Müzesi olmalı. Zeugma antik kenti kazı alanından çıkarılan mozaiklerin sergilendiği bu müze gerçekten çok etkileyici. 2000 yıl önce yapılmış mozaikler, o dönem yaşamış insanların evlerinin duvarlarını, yerlerini, bahçelerini, havuzlarını, hamamlarını süslemiş. Bugün bize hem o dönemki insanların estetik anlayışını gösteriyor hem de inançları ve kültürleri hakkında bilgi veriyor.

İPUCU: Zeugma Mozaik Müzesi’nin giriş ücreti 24 TL ve Müzekart geçiyor. Mozaiklerin konuları hakkında ve nasıl kurtarıldıklarıyla ilgili daha detaylı bilgi alabilmek için audioguide ile gezmenizi tavsiye ederiz.

Zeugma Antik Kenti’nin Birecik Barajı suları altında kalmasından önce kurtarılan mozaiklerde tema olarak mitolojik tanrılar ve efsanelerin yanı sıra günlük hayattan bazı anlar, hayvan betimlemeleri ve kenar süslemeleri görülebiliyor. Gaziantep’in sembolü olmuş Çingene Kızı mozaiği de yine bu müzede özel bir bölümde sergileniyor.

Çingene Kızı’ndan başka “Venüs’ün Doğuşu”, “Poseidon, Oceanus ve Tethys”, “Perseus ve Andromede”, “Kahvaltı Sofrasındakiler”, “Dionysos’un Düğünü” mozaikleri özellikle dikkat çekici.

Güzelliklerinin yanında hikayeleriyle de dikkat çeken mozaikler var. Örneğin kavuşamayan iki aşığın canlandırıldığı “Metiokhos ve Parthenope” mozaiği 2 ayrı parça halinde ABD’ye kaçırılmış ve uzun uğraşlar sonucu tekrar geri kazanılıp müzede kavuşmaları sağlanmış.

Bir başka ilginç hikayesi olan “Theonoe” mozaiği ise kazı yapılmamış bölgede baraj sularının toprağı aşındırmasıyla kendiliğinden ortaya çıkmış. Teknik bir arıza sebebiyle baraj su seviyesi mecburi olarak düşürülünce yapılabilen kazı çalışmaları sonucu neyse ki kurtarılabilmiş.

Zeus’un bir boğa kılığına girip Europe’yi kaçırdığı muhteşem mozaik ise yine benzer bir kurtuluş hikayesine sahip. “Europe’nin Kaçırılışı” mozaiğini Birecik Barajı’nın suları altında kalmadan ancak bir gün önce kurtarıp müzeye getirebilmişler, hatta Europe’nin yüzü yükselen sulardan tahrip olup yeniden birleştirilmiş. Bu mozaiğin biraz daha geç kalınsa kurtarılamayacağını düşününce, baraj suları altında kalan kim bilir daha ne kıymetli eserler olduğunu düşünmeden edemiyoruz.