FAS

Fes Gezi Rehberi

Fas gezisinde ülkeye de Türkçe adını veren, ülkenin en büyük üçüncü şehrinde, yani Fes‘teyiz. Daracık sokakları, dericileri, medreseleri ve kaotik atmosferiyle Fes, oldukça otantik bir şehir. Fas’ın ruhunu doyasıya yaşayabileceğiniz bir şehir aynı zamanda. 

Başkenti Tunus olan ülkeye de Tunus dediğimiz gibi, Fes şehri de zamanında başkentlik yaptığı için ülkeye Fas diyoruz. Benzer şekilde Avrupalılar da Marakeş’in başkentliğine istinaden ülkeye Morocco demişler. Fas dilinde ise kendi ülkelerine Mağrip diyorlar.

Biraz Fes şehrinin görece yeni tarihine göz attıktan sonra daracık sokaklarına dalıp, medreselerin arasından deri tabakhanelerine doğru yol alacağız.

Fes Sokakları

Fes Şehri’nin Tarihi

Fes şehri, MS 789 gibi geç sayılabilecek bir tarihte, İdrisiler Hanedanlığı‘nın kurucusu 1. İdris tarafından kurulmuş. İlk başta Berberi nüfus yoğunluktayken zamanla Arap ve Endülüs göçleriyle şehir kalabalıklaşmış. Hatırı sayılır bir Yahudi nüfusu da barındırmaya başlayınca kentte bugün de görülen Yahudi Mahallesi oluşmuş.

11. yüzyılda, Murabıtlar (Almoravid) tarafından ele geçirilen şehir, başkentlik vasfını Marakeş’e devretse de hızla büyüyüp gelişmeye devam etmiş. Daha sonra sırasıyla Muvahhidler ve Meriniler‘in eline geçen Fes şehri, başkentlik statüsünü de 1250 senesinde Meriniler döneminde tekrar kazanmış. Bu dönemde oldukça gelişen Fes şehrinde mimari açıdan da dikkat çekici birçok medrese inşa edilmiş.

Attarine Medresesi süslemeleri – Fes

16. yüzyılda Saadiler’in yönetiminde Marakeş tekrar başkent olmuş. Osmanlı ve Portekiz İmparatorlukları’nın da etki altına almak istediği bölgede uzun yıllar süren savaşlar, çatışmalar ve gücün el değiştirmesi ile Fes şehri eski önemini zamanla kaybetse de başkent konumunu geri kazanmış.

Fransızların 1912 senesinde Fas’ı işgal etmesinden sonra Fes şehrinde de kanlı isyanlar ve çatışmalar çıkmış. Fransız hakimiyetindeki kentte eski şehrin hemen dışında daha modern mimariyle yeni bir Fes şehri inşa edilmiş. Bu dönemde Fes şehri Fransızlara karşı muhalefet hareketlerinin merkezi olma konumunu da korumuş. 1956 senesinde Fransız hakimiyeti sone erince Fes şehri de bağımsız Fas’ın önde gelen kentlerinden biri olmuş. Fransızların başkenti Rabat’a taşımasıyla bir daha eski siyasi önemini kazanamasa da Fes şehri, kültürel açıdan hala Fas’ın en önemli kentlerinden biri.

Fes

Fes’te Nerede Kalınır?

Fes şehrinde Medina denilen eski kent merkezinde kalırsanız birçok yere yürüyerek ulaşabilirsiniz. Hem ulaşım kolaylığı hem de Fas’ın kültürünü yaşayacağınız bir yerde kalmak istiyorsanız Riad adı verilen avlulu evleri tercih edebilirsiniz. Böylece otellerden daha uygun fiyata, otantik bir konaklama yapmış olursunuz. Ayrıca riadlar genelde aileler tarafından işletildiği için, Fas kültürü ve misafirperverliğine şahit olmak için de güzel bir fırsat olur.

Fes’in içine araçla girmek ve eski şehir bölgesini araçla gezmek imkansız. Biz eski şehre giriş kapılarından biri olan Bab Boujloud’un hemen dışındaki paralı bir otoparka aracımızı park ettik ve bütün şehri yürüyerek dolaştık.

Eski Fes Şehri Girişi – Bab Boujloud

Fes Gezilecek Yerler

Fes’in tadını çıkarmak için için şehrin dar sokaklarına dalıp kaybolarak yürümek gerekiyor. Normalde 1 günde Fes’i rahatlıkla gezebilirsiniz. Eski şehrin tarihi sokaklarını gezdiren yerel rehberler de şehrin girişlerinde bulunabiliyor ancak biz kendi yolumuzu kendimiz bulmayı tercih ettik.

Fes Tabakhaneleri

Fes’te bol bol deri dükkanları göreceksiniz. Deriden çantalar, cüzdanlar, kemerler şehrin her yerinde satılıyor. Herkes orijinal deri olduğunu iddia ediyor ve çakmakla yakma testini uyguluyorlar. Keçi, koyun, inek ve deve derilerinden ürünler için bu dükkanlarda alışveriş yapabilirsiniz.

İPUCU: Fes’te pazarlık yapmadan alışveriş yapmayın. Hoşunuza giden bir ürün gördüğünüzde çok istekli görünmeden fiyatını sorun ve sonra sıkı bir pazarlığa girişin. Fiyatı ilk söylenen bedelin yarısına, hatta 3’te birine kadar indirebilirsiniz.

Fes’te derinin bu kadar çok satılmasının sebebi şehirdeki meşhur tabakhaneleri. En klasik görüntü içinse Google’da “Chaouwara Tanneries” yazan yere gitmeniz gerekiyor. Bu tabakhanenin etrafında çeşitli deri ürün satan dükkanlar sizi içeri davet ediyor. Dükkanların teraslarından tabakhaneyi izleyebiliyorsunuz. Koku rahatsız edebileceği için dükkanların girişinde elinize bir miktar da taze nane tutuşturuluyor, onu koklayarak manzarayı seyredebiliyorsunuz.

Fes Tabakhaneleri

Bu dükkanlarda tabakhanenin işleyişini anlatan kişilere de denk gelebilirsiniz. Bu sayede derilerin önce tüylerinden arındırıldığını sonra da sırasıyla yıkandığını, boyandığını ve kurutulduğunu öğreniyoruz. Böylece deriler işlenip ürün haline getirilmeye hazır oluyor. Bu bölgede birkaç dükkan gezip farklı açılardan tabakhaneyi ve burada çalışan işçileri fotoğrafladıktan sonra yolumuza devam ediyoruz.

Bab Boujloud

Fes’in güneybatı tarafındaki bu gösterişli geçit, eski şehrin ana giriş kapısı olması için 1913 senesinde Fransız yönetimi tarafından, Fas mimari usulünde inşa edilmiş. Araçlar genelde bu kapının olduğu yere kadar geliyor ancak eski şehre, yani Medina’ya giremiyorlar.

Bab Boujloud – Fes

Bou Inania Medresesi

Bab Boujloud Kapısı’na yakın bir noktada bulunan Bou Inania Medresesi, Fes’te görülmesi gereken noktaların başında geliyor. 1351-1357 yıları arasında medreseyi de içeren bir kültür merkezi olarak inşa edilmiş. Adını Merini sultan Ebu İnan’dan almış. Yapının mozaik süslemeleri ve alçıdan oyma işlemeleri ve ahşap frizleri dikkat çekiyor. Fas mimari ve süsleme sanatının benzer örneklerini Marakeş’teki Ben Youssef Medresesi‘nde de gördüğümüzü hatırlıyoruz. (Bkz. Marakeş Gezi Rehberi)

Bou Inania Medresesi – Fes

Medresenin içindeki camiye maalesef yine, Fas’taki bütün camiler gibi, turist olarak giremiyoruz. Ancak dışarıdan görünen mihrabı oldukça estetik görünüyor. Gökbilimci Abou Al-Hassan Ali Telemsani tarafından inşa edilmiş bir hidrolik saat de bu komplesin parçası. 12 pencere ve 13 metal çanaktan oluşan bu saat yüzyıllardır çalışmasa da mekanizması hakkında araştırmalar sürüyormuş.

Bou Inania Medresesi – Fes

Talaa Kebira

Fes’in en uzun ve en geniş caddesi olan Talaa Kebira, Fes’ Medinası’nın bir ucundan diğer ucuna kadar uzanıyor. Bou Inania Medresesi de dahil birçok tatihi yapı bu cadde üzerinde görülüyor. Ayrıca Talaa Kebira’da dericilik dahil birçok zanaat atölyesi de bulunuyor, yani alışveriş yapmak için de gezmeniz gereken caddelerden biri burası.

Fes’te dar sokaklar

Souk Attarine (Baharat Çarşısı)

Baharat Çarşısı anlamına gelen Souk Attarine, Fes’in en ünlü çarşılarından biri. Özellikle ahşap işlemeli tavanlarıyla dikkat çekiyor. Bugün çok az sayıda baharat dükkanı kalsa da 16. yüzyılda 160 tane baharat ve tıbbi ürün satan dükkanla dünyada tek örnekmiş.

Attarine Medresesi

Adını civardaki baharat çarşılarından (aktar) alan Attarine Medresesi de yine klasik Fas dönemi mimarisini ve süsleme sanatlarının etkisini gösteriyor. Medrese, Meriniler döneminde, 1323-1325 yılları arasında inşa edilmiş. Renkli mozaikler, seramiğe yazılmış Kuran ayetleri, mermer sütunlar, süslemeli alçı kabartmalar ve ahşap işçiliği ile oldukça zarif bir yapı olarak görülmeye değer.

Attarine Medresesi – Fes

Medreseye girmek için cuzi bir ücret alınıyor. Dekoratif açıdan zengin avlusunun yanı sıra medrese binasını da gezip üst katlardaki odaları görebiliyorsunuz.

Qaraouiyine Camii

Turist olduğumuz için giremediğimiz bir diğer yapı da Qaraouiyine Camii oldu. Cami, ilk olarak 9. yüzyılda Tunuslu bir kadın olan Fatima Al-Fihria tarafından yaptırılmış. Zaman içinde birçok sefer restore edilip büyüyen cami dünyadaki bilim adamlarını, doktorları, tarihçileri ve İslam filozoflarını çeken bir bilim merkezine dönüşmüş. Fas sultanlarının da saygı duyduğu ulemanın yetiştiği yapının, bu özellikleriyle dünyadaki ilk çok disiplinli üniversite olduğu düşünülüyor.

Seffarine Meydanı

Fes’teki zanaatçilerden bakır ustalarının toplandığı nokta Seffarine Meydanı olmuş. Bugün hala birçok bakır ustası burada ürünlerini imal ediyor. Küçük kaselerden büyük kazanlara birçok bakır eşyayı üreten ustaların çalışma sesleri bu meydanı hala dolduruyor.

Seffarine Meydanı – Fes

Fes’te yapılması gereken en otantik aktivite gerçekten de daracık sokaklarında kaybolmak, biz de öyle yaptık ve büyük keyif aldık. 1,5 günlük Fes gezisinden sonraysa tekrar yola koyuluyoruz.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir